W tym roku obchodzimy oficjalnie 100 lecie powstania sportu żużlowego. 15 grudnia 1923 Nowozelandczyk Johnnie Hoskins zorganizował pierwsze zawody motocyklowe, które uznawane są za pierwsze zawody żużlowe w historii. Rywalizacja miała miejsce nie w ojczyźnie Hoskinsa lecz w australijskim West Maitland, na liczącym 535 metrów torze, przeznaczonym na co dzień do wyścigów konnych.
Kilka lat później sport ten dotarł do Europy, rozprzestrzeniając się po bardzo wielu krajach na kontynencie. W roku 1930 dotarł także do Polski.
Jednak mało kto wie, że żużel we Wrocławiu rozpoczął się w 1929 roku. Na terenie dzisiejszego wrocławskiego Dąbia w 1929 roku w niemieckim Breslau zbudowano po wewnętrznej stronie niszczejącego toru kolarskiego tor do wyścigów motocyklowych „dirt tracka”. Był to trzeci tor do wyścigów żużlowych wybudowany w ówczesnych Niemczech. Pierwszy z torów został wybudowany w tym samym roku w Hamburgu. Tor w Breslau liczył 312 metrów długości – osiem metrów szerokości na prostych i piętnaście metrów szerokości na wirażach.
Pierwsze zawody na tym torze odbyły się 22 września 1929 roku i to od razu w międzynarodowej obsadzie. Jednym ze startujących zawodników był niejaki Buttler z Anglii. Kiedy jeźdźcy z rozmachem na pełnym gazie wchodzili w wiraże to błoto aż pryskało w górę obsypując zgromadzonych wokół toru kibiców – tak pisano po zawodach w prasie. Oprócz zwykłych wyścigów ze startu wspólnego rozgrywano również dla urozmaicenia wyścigi handicapowe podczas których słabsi zawodnicy otrzymywali kilkanaście metrów przewagi na starcie.
W zawodach rozegranych 13 października 1929 roku na torze pojawili się z kolejni obcokrajowcy, a Larry Cossel z Anglii, swoją jazdą porywał kibiców do gromkich oklasków. Jego technika balansowania ciałem była po prostu bajeczna – pisał jeden z dziennikarzy, który relacjonował zawody.
W pierwszym roku „żużel” w Breslau cieszył się średnim zainteresowaniem ale już w 1930 roku był najpopularniejszą dyscypliną w mieście. Otwarcie nowego sezonu śledziło aż sześć tysięcy kibiców, a zawody o Złoty Hełm ufundowany przez fabrykę papierosów Hansa Bergmanna z Drezna obserwowało dziesięć tysięcy kibiców. Na trójmecz Niemcy-Australia-Dania przybyło dwanaście tysięcy kibiców, a rekord frekwencji odnotowano 5 września 1930 roku, kiedy to na zawodach pojawiło się aż piętnaście tysięcy kibiców! Ze względu na brak miejsc na trybunach, kibice stali i siedzieli na zimnym cemencie murków okalających tor kolarski. Pierwszym znanym i uwielbianym zawodnikiem miejscowego klubu był Graf Schweinitz, który na „wrocławskim” torze w bezpardonowy sposób pokonał znanych wówczas Lee Boultona (Anglik) i Nielsa Sorensena (Duńczyk). Przedwojenny „wrocławski” żużel zakończył w 1931 roku swój rozwój i kontynuację z powodu braku inwestorów w rozbudowę niszczejącego i zaniedbanego toru kolarskiego na rozpadającym się obiekcie stadionu.
Żużel powrócił do Wrocławia dopiero po drugiej wojnie światowej na tor lekkoatletyczny wielofunkcyjnego Stadionu Olimpijskiego im. Hermana Wilhelma Göring’a [or. Goering] (minister lotnictwa wojskowego III Rzeszy) zbudowanego w latach 1926–1928 według projektu niemieckiego architekta Richarda Konwiarza na potrzeby przygotowań reprezentacji Niemiec do olimpiady w Los Angeles. Po II wojnie światowej odbudowany z dużych zniszczeń w lipcu 1948 r. otrzymał nazwę Stadion Olimpijski im. gen. Karola Wacława Świerczewskiego (generał pułkownik Armii Czerwonej i generał broni ludowego Wojska Polskiego).
W 1950 roku do rozgrywek Dolnośląskiej Ligi Okręgowej został zgłoszony Klub Sportowy Związkowiec, w skład którego wchodzili tacy zawodnicy jak Edward Kupczyński, Mieczysław Połukard czy Adolf Słaboń. Sektor pod „wieżą” należał do kibiców z okolic Dworca „Nad Odrze” (przesiedleńcy ze Lwowa) – batiary stanowili tam mocną ekipę „wsparcia” drużyny. Przed następnym sezonem polska liga żużlowa przeszła znaczną reorganizację. W lidze miały wystartować Zrzeszenia Sportowe Związków Zawodowych oraz dodatkowo przedstawiciele wojska i milicji. W ostatniej chwili do rozgrywek dołączone zostały zespoły Włókniarza Częstochowa i Spójni Wrocław. Pierwszy sezon wrocławianie zakończyli na ostatnim miejscu. Znacznie lepiej było w latach 1952-1958, kiedy to wrocławska drużyna czterokrotnie została wicemistrzem Polski i trzykrotnie zakończyła sezon z brązowym medalem. Na trybunach zasiadało wówczas do 50 kibiców! – przychodziło się całymi rodzinami. W sezonie 1959 Sparta spadła z I ligi na jeden rok. W kolejnych latach wrocławianie zdobyli trzy brązowe medale mistrzostw Polski.
Na początku lat 70. prawo własności do stadionu i okolicznych terenów przejęła od miasta AWF.
W latach 1973 i 1978 Sparta ponownie występowała w II lidze. W 1978 wybudowano wokół Stadionu Olimpijskiego cztery osiemdziesięciometrowe maszty oświetleniowe, dające na płycie głównej 2800 luksów (był to wówczas najjaśniej oświetlany stadion w Europie)! W 1979 zainstalowano nowoczesne podgrzewanie murawy stadionu co umożliwiało rozgrywanie na murawie międzynarodowych meczów piłki nożnej.
Awans Sparty do I ligi w sezonie 1991 przyniósł wygrany baraż z Unią Leszno. W pierwszym sezonie wrocławianie zajęli siódme miejsce, a rok później zdobyli pierwsze w historii klubu mistrzostwo Polski Sukces ten powtórzyli jeszcze dwukrotnie w kolejnych dwóch sezonach!
10 kwietnia 2006 obiekty Stadionu Olimpijskiego zostały odkupione przez miasto od Akademii Wychowania Fizycznego.
W 2010 tor żużlowy został wyremontowany, a dla uatrakcyjnienia zawodów żużlowych zmieniono jego geometrię, skrócono długość z 378 do 352 metrów, poszerzono proste i łuki.
Sparta Wrocław w roku 2006 po raz czwarty w historii klubu zdobyła tytuł DMP a po piętnastu latach dorobiła się w sezonie 2021 piątego tytułu drużynowego Mistrza Polski.
Źródło i zdjęcia: fb Speedway Wroclaw Poland
