Speedway to grupa różnego rodzaju wyścigów, rozgrywanych na owalnych torach o różnej nawierzchni. Aktualnie na świecie istnieje wiele jego odmian. Ile istnieje tych odmian? Być może jest ich 10?.

Za oddzielną odmianę speedwaya w swoim zestawieniu uznałem odmianę uprawianą na innym sprzęcie. Nie kierowałem się nawierzchnią gdyż to jednak sprzęt przesądza o rodzaju wyścigów (w moim przekonaniu) a nawierzchnie – nawet w przypadku żużla klasycznego – bywają różne.

Wyścigi na takim samym sprzęcie lecz o mniejszej pojemności (np.klasa „250” w żużlu klasycznym) uznałem za tę samą odmianę speedwaya. Wyścigi lewoskrętnych sidecarów o pojemnościach 500 i 1000 centymetrów na torach trawiastych uznałem za oddzielne odmiany – ze względu na zupełnie inny sprzęt.

Zdaję sobie także sprawę iż nie każdy zaliczy jako odmianę speedwaya – speedrower, ze względu na sprzęt kolarski używany w wyścigach. Speedrower stworzyli jednakże Anglicy i nazwali go…cycle speedway. Choćby ten argument ale też kilka innych zadecydowało o tym iż jest ten sport w poniższym zestawieniu.

Zapraszam do lektury:

1. Żużel klasyczny
Tej odmiany speedwaya przedstawiać nikomu w Polsce nie trzeba. Przypomnijmy iż za „ojca speedwaya” uważa się Nowozelandczyka Johnnie Hoskinsa, który dnia 15 grudnia 1923 roku zorganizował w australijskim West Maitland pierwsze zawody żużlowe. Żużel klasyczny obecnie uprawiany jest w dwudziestu kilku krajach świata, głównie w Europie. Poza Starym Kontynentem sport ten aktualnie istnieje w Australii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Argentynie i Nowej Zelandii. Jeszcze kilka lat temu ścigano się w RPA a kilkanaście lat temu w Malezji. W przeszłości żużel uprawianiano choćby w Egipcie, Meksyku, Singapurze, Japonii czy Papui – Nowej Gwinei. Do żużla klasycznego zaliczyć można także coraz to popularniejszą klasę 250, klasę 125 na „dużych” motocyklach (popularną zwłaszcza w Czechach) oraz minispeedway.

2. Long track
Wyścigi motocykli na torach żużlowych i trawiastych, sporadycznie także na innych nawierzchniach. Motocykle mają amortyzatory na tylne koła, dwubiegowe skrzynie biegów. Koła przednie są tej samej wielkości jak w żużlu klasycznym, koła tylne – większe (22 calowe, w klasycznym żużlu 19 cali). Long Track popularny jest przede wszystkim w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji i Holandii. W Polsce jak dotychczas można było obejrzeć long track w Rzeszowie gdzie rokrocznie odbywa się jedna z rund IMŚ. Zawody w tej odmianie wyścigów odbywają się w klasach pojemnościowych 500, 350 oraz 250 centymetrów sześciennych. Istnieje także klasa GT140 uprawiana jak na razie tylko w Wielkiej Brytanii (przez ponad 100 zawodników!) w której używa się silników benzynowych o pojemności 140 centymetrów sześciennych. Wielką zaletą klasy GT140 jest niski koszt uprawiania tych wyścigów. W Mistrzostwach Świata oraz światowej „drużynówce” czyli zawodach Long Track of Nations silniki mają pojemność 500 centymetrów sześciennych.

3. Ice speedway
Wyścigi motocyklowe na lodzie. Pojemność silników wynosi 500 centymetrów sześciennych. Popularne przede wszystkim w Rosji, Szwecji, Niemczech, Finlandii, Czechach. Uprawiane aktualnie przez zawodników z około 10-11 krajów. Poza Europą uprawiane w Kazachstanie, być może także Mongolii gdzie rozgrywano je dawniej. Polska posiada aktualnie jednego zawodnika a jest nim Michał Knapp.

4. Flat track
„Ojczyzną” flat tracku są Stany Zjednoczone. Aktualnie rozgrywa się już cykl Mistrzostw Świata dla najlepszych specjalistów w tej odmianie wyścigów. Zawody odbywają się zazwyczaj na tych samych torach co zawody w żużlu klasycznym – na przykład w Pardubicach. Flat track popularny jest w USA a także w wielu krajach Europy. W Polsce jak na razie nie „rozwinął skrzydeł”, posiadamy aktualnie jednego zawodnika – Łukasza Bujniewicza. Flat track bardzo dobrze rozwinął się choćby w Czechach, które posiadają już kilkudziesięciu zawodników.

5. Speedrower
Cycle-speedway. Wyścigi rowerowe na owalnych torach długości około 60-80 metrów. Sport ten „narodził” się w Londynie w 1946 roku. W Polsce uprawiany co najmniej od lat osiemdziesiątych (prawdopodobnie stworzony w Świętochłowicach w 1979 roku). Jako zorganizowana dyscyplina sportu – uprawiany jest w Polsce od połowy lat dziewięćdziesiątych. Speedrower aktualnie oprócz Polski i Wielkiej Brytanii uprawiany jest także w Australii, Szkocji, Walii i…Japonii.

6. Quad speedway
Wyścigi motocykli czterokołowych uprawiane w kilku krajach świata. Jeszcze kilka lat temu odbywały się zawody w Polsce i były uprawiane przez Polaków. W ostatnim czasie nie słychać niestety o aktywności naszych rodaków w tej odmianie speedwaya. Na chwilę obecną na pewno na quadach „po owalu” ścigają się na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii. Rywalizacja odbywa się na torach żużlowych lub trawiastych. Na Węgrzech jeździ się na nawierzchniach żużlowych, w Wielkiej Brytanii na trawiastych (być może także na żużlowych, nie zdołałem na chwilę obecną tego ustalić). W przypadku torów żużlowych – w biegu startują 4 motocykle, w przypadku torów trawiastych – różnie.

7. Sidecar speedway na torze klasycznym
Bardzo widowiskowe wyścigi motocykli z wózkami bocznymi popularne przede wszystkim w Australii, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii i Stanach zjednoczonych. Załoga motocykla składa się z 2 zawodników. Olbrzymia szkoda iż nie zakorzeniły się dotychczas w naszym kraju. Załogi (oczywiście 2 osobowe) startują po 4 w biegu a biegi odbywają się na 4 okrążenia. Motocykle skręcają w prawo i mają pojemność 1000 centymetrów sześciennych. Zawody rozgrywa się na tych samych torach co zawody w żużlu klasycznym. Regularnie rozgrywa się mecze międzypaństwowe pomiędzy Australią i Nową Zelandią. Rokrocznie przeprowadza się Puchar Świata (nieoficjalne mistrzostwa świata) oraz Mistrzostwa Oceanii.

8. Sidecar speedway – klasa 500 ccm
Są to wyścigi motocykli z wózkami bocznymi (dwuosobowe załogi). Od roku 1980 odbywają się Mistrzostwa Europy. Wyścigi te popularne są przede wszystkim w Niemczech, Holandii i Wielkiej Brytanii i kraje te zdobyły dotychczas najwięcej medali. Wyścigi w Mistrzostwach Europy odbywają się w obsadzie 6 załóg, na torach trawiastych. W zawodach krajowych ilość załóg w biegu bywa różna. Motocykle skręcają w lewo. Sporadycznie wyścigi te rozgrywa się także na torach do klasycznego żużla, w obsadzie 4 załóg w biegu – ze względu na węższy tor.

9. Sidecar speedway prawoskrętny – klasa 1000 ccm
Kolejna odmiana sicecar speedwaya (motocykli z wózkami bocznymi, załogę stanowi 2 zawodników) uprawiana w Wielkiej Brytanii, być może jeszcze w jakichś krajach czego dotychczas nie udało mi się ustalić. Motocykle skręcają w prawo. Ilość załóg w biegu jest różna – w zależności od toru, zawodów, ilości uczestników w całych zawodach.

10. Sidecar speedway lewoskrętny – klasa 1000 ccm
Sytuacja podobna jak w przypadku sidecar speedwaya prawoskrętnego – 1000 ccm. Wyścigi (motocykli z wózkami bocznymi, załogę stanowi 2 zawodników) uprawiane w Wielkiej Brytanii, trudno stwierdzić czy gdzieś jeszcze. Ilość startujących załóg w biegu bywa bardzo różna. Motocykle skręcają w lewo.